Skip to content

Piers Mick vragen

Piers Jaculatorius Campus (Piers Mick)

Een jaculatorius is volgens latinlexicon.org een campus waar het speerwerpen wordt geoefend. De speer kan zowel gegooid als geschoten worden.

Niet waarschijnlijk

Omdat het niet aannemelijk is dat anderen dan schutters behoefte aan zo’n baan zouden hebben lijkt de vermelding op de kaart een aannemelijk bewijs dat bij de Bildtpoort een oefenbaan van de burgerschutterij gelegen moet hebben.

Echter, het is onwaarschijnlijk dat de burgerschutterij halverwege de 18e eeuw nog met bogen gewerkt zou hebben, vuurwapens waren in die tijd al gemeengoed. Maar het is natuurlijk niet uit te sluiten dat jaculatorius op historische gronden ook voor een vuurwapenoefenbaan een gebruikelijke aanduiding was.

De verklaring van Meindert Schoor in zijn boek over de geschiedenis van Harlingen dat Piers Mick zou slaan op het mikken van de boogschutters lijkt onjuist. Het boek “Harlinger stadsgezichten tot 1880” geeft een betere verklaring:

‘Het woord mik (micke, mic) betekende in de 17e eeuw in het algemeen iets dat gaffelvormig uitloopt. Mogelijk komt de benaming Piers Mick van dit uitstekende gedeelte van de vestingwal en de hierop aansluitende pier.’

De Piers Mick (nabij de molen) zelf lijkt te klein voor een oefenbaan, direct ten zuidwesten ligt wel een lang gerekt terrein.

piers-mick-detail

Het terrein ten zuidwesten van de Bildtpoort

Oudere kaarten tonen ten zuidwesten van de Bildtpoort een lijnbaan. Mogelijk was dit gebied rond de tijd waarin de Jaculatorius wordt genoemd (1735) geen schuttersbaan maar een lijnbaan. Een kaart uit de 1e helft 17e eeuw toont 4 lijnbanen:

  • de Havenpoortbaan,
  • de Oosterbaan bij de Franekerpoort,
  • een korte baan die wordt aangeduid als ‘baan bij de stadsvesten’ in het noorden van de stad (ten oosten van de Bildtpoort)
  • een baan ten zuidwesten van de Bildtpoort.

Halverwege de 18e eeuw waren touwslagerijen nog volop in gebruik. 18e-Eeuwse koopaktes, gevonden op www.kleinekerkstraat.nl, laten zien dat de lijnbaan bij de stadsvesten in de 18e eeuw regelmatig verkocht is aan zeilmakers en soortgelijke ambachtslieden. Deze zullen de baan ongetwijfeld voor het maken van hun touwen hebben gebruikt. De baan direct bij de Bildtpoort is begin 19e eeuw nog een paar keer van de hand gegaan aan een touwslager en een schipper. Dit duidt er op dat deze toen nog steeds als touwslagerij in gebruik was. Gezien het feit dat deze lijnbaan al op een kaart van begin 1600 werd genoemd en begin 1800 nog steeds verhandeld werd, lijkt het er niet op dat dit terrein speciaal voor de schutters was ingericht. .

piersmick-kaart-detail
Piers Mick (R) rond 1735
piersmick-kaart-met-lijnbaan2
De lijnbanen ten westen en oosten van Piers Mick, ca 1610
piersmick-legenda-kaart-1610
Legenda van de kaart uit 1610, ook hier staat Piers Mick al aangegeven (10)

Lijnbanen, voorbeeld van koop en verkoop

In onderstaande overzichten  staan  aankopen van de lijnbanen nabij de Bildtpoort en van  huizen waarbij vermeld wordt dat ze bij een van beide lijnbanen liggen. De aanduiding lijnbaan zegt niet of hij nog daadwerkelijk als zodanig gebruikt werd natuurlijk.  (bron: www.kleinekerkstraat.nl)

piersmick-verkoop-huizen-nabij-lijnbaan-bildtpoort
aankoop van huizen nabij Bildpoort / Stadsvesten in de 18e eeuw waarbij lijnbaan staat vermeld
piersmick-verkoop-lijnbanen
aankoop van lijnbanen nabij Bildtpoort / Stadsvesten in de 18e eeuw